Μετάφραση Σπύρος Μπόικος

Eria Sane Nsubuga, Abeekalakasa temwesembereza mmundu (Να αποφεύγετε τα όπλα σε δημόσιους χώρους), 2014.

 

Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

Σας χαιρετούμε από τη διεύθυνση της Τριηπειρωτικής.

Πρόσφατα στη Βραζιλία έδωσα μια συνέντευξη στο Brasil de Fato, το οποίο ιδρύθηκε το 2003 σαν το εβδομαδιαίο περιοδικό του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ. Σήμερα απότελεί ένα από τα πιο σημαντικά παράθυρα στον πολιτικό κόσμο της Βραζιλίας. Το δελτίο αυτής της βδομάδας περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος αυτής της συνέντευξης.

 

Brazil de Fato: Η πρώτη ερώτηση αφορά την διεθνή εικόνα της κυβέρνησης Μπολσονάρο. Ταξιδεύετε αρκετά, είστε δημοσιογράφος. Θα θέλαμε να μάθουμε πώς βλέπει το φαινόμενο Μπολσονάρο ο διεθνής τύπος. Ποιές πλευρές της κυβερνητικής του πολιτικής συζητιούνται περισσότερο διεθνώς;

Βιτζαίη Πρασάντ: Λοιπόν, νομίζω ότι το πρώτο πράγμα που πρέπει να δούμε είναι ότι άνθρωποι όπως ο Μπολσονάρο θεωρούνται ελαφρώς κωμικοί. Έχει αναπτυχθεί μια αφήγηση σχετικά με τον κωμικό χαρακτήρα διάφορων σύγχρονων προέδρων και πρωθυπουργών: του Μπόρις Τζόνσον, του Ντόναλντ Τραμπ, του Μπολσονάρο. Ο τελευταίος είναι και αυτός ένας χαρακτήρας σε αυτό τον τροπον τινά θίασο των κωμικών χαρακτήρων.

 

Όμως υπάρχει και κάτι άλλο, το οποίο ανησυχεί τους ανθρώπους. Όχι μόνο τους φιλελεύθερους, αλλά ακόμη και άλλους. Στον πλανήτη υπάρχουν δυο μείζονες καταβόθρες των ενώσεων του άνθρακα. Η μία είναι στα νησιά Παπούα, και στη Δυτική Παπούα και στην Παπούα Νέα Γουινέα. Η άλλη είναι ο Αμαζόνιος. Πιστεύω λοιπόν ότι είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό για πολύ κόσμο ότι ο κύριος Μπολσονάρο αποφάσισε να ανοίξει τον Αμαζόνιο για την υλοτομική βιομηχανία κλπ. Στην ουσία έχει επιτρέψει στα λόμπυ της υλοτομικής βιομηχανίας και της βιομηχανίας τροφίμων να παράγουν κρατική πολιτική. Και ξέρω ότι ακόμη και εφημερίδες όπως οι New York Times είναι ιδιαίτερα επικριτικές σχετικά με την πολιτική του Μπολσονάρο για τον Αμαζόνιο.

Το να λες ότι ο Μπολσονάρο είναι αστείος και ότι έχει φρικτές πολιτικοκοινωνικές απόψεις είναι ένα πράγμα. Όταν όμως ξεκινά να καταστρέφει τον Αμαζόνιο η δράση του έχει συνέπειες για το σύνολο του πλανήτη. Αυτό λοιπόν είναι κάτι που ανησυχεί αρκετά τους ευαίσθητους και αξιοπρεπείς ανθρώπους, ακόμη και τους όχι και τόσο ευαίσθητους.

 

Δημοσθένης Κοκκινίδης, Των δε κακών μνήμη, Ιούλης 1967

 

Την τελευταία δεκαετία, ο όρος BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) έχει γίνει πολύ δημοφιλής στη Βραζιλία. Αυτές οι χώρες ξεκίνησαν να ορθώνουν το ανάστημα τους και να απειλούν την ηγεμονία των ΗΠΑ στη διεθνή σκηνή. Θα ήταν σωστό να πούμε ότι η εκλογή του Μπολσονάρο, ο οποίος βρίσκεται πολύ κοντά στον Τραμπ, μπορεί να αποσαρθρώσει αυτό την ομάδα;

Δεν πρέπει ποτέ να υπερβάλλουμε σχετικά με διάφορες ομάδες χωρών. Όταν έχουμε τέτοιες συνενώσεις δεν πρέπει να υπερβάλλουμε σχετικά με τη σημασία τους. Ο ρόλος των BRICS θα εξαρτάται πάντα από τον ταξικό χαρακτήρα των κυβερνήσεων της κάθε χώρας τους.

Πριν τα BRICS, η Ινδία, η Βραζιλία και η Νότια Αμερική συγκρότησαν ένα μπλοκ που ονομαζόταν IBSA. Υπάρχει ακόμη. Εκείνη την εποχή οι κυβερνήσεις στην Ινδία, τη Βραζιλία και τη Νότια Αφρική ήταν σχετικά σοσιαλδημοκρατικές. Προώθησαν μια ατζέντα για τα φάρμακα και τις πριμοδοτήσεις των αγροτικών προϊόντων. Το επιχείρημα τους ήταν ότι ανησυχούσαν σχετικά με την πρόσβαση των ανθρώπων σε φάρμακα και ότι οι αγρότες στις χώρες αυτές πλήττονταν άγρια από τις εμπορικές πολιτικές. Τότε οι κυβερνήσεις αυτές ήταν σοσιαλδημοκρατικές, το 2003 που συγκροτήθηκε το IBSA.

Όταν συγκροτήθηκαν τα BRICS to 2009, είχαν ήδη τρεις ατζέντες. Η μία προερχόταν απο το IBSA, ο αγώνας για καλύτερες εμπορικές συμφωνίες, η προστασία των αγροτών κλπ. Η δεύτερη αφορούσε μια περιορισμένη μορφή πολυπολισμού. Βασικά οι ελίτ της Βραζιλίας, της Ινδίας, της Νότιας Αφρικής, της Κίνας και της Ρωσίας θεωρούσαν ότι θα έπρεπε να έχουν μια θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αυτός ήταν ο δεύτερος στόχος των BRICS. O τρίτος στόχος ήταν η εμπορική συνεργασία Νότου-Νότου: οι ινδικές επιχειρήσεις με τις βραζιλιάνικες επιχειρήσεις, βραζιλιάνικες εξαγωγές στη Νότια Αφρική κοκ.

Τα BRICS περιοριζόταν εξαρχής από τον ταξικό χαρακτήρα των κυβερνήσεων τους. Οι βραζιλιάνικες επιχειρήσεις θέλουν να μπουν στις αγορές της Ινδίας. Τα BRICS δεν πρόκειται να διαλυθούν. Ο κόσμος πιστεύει ότι τα BRICS είναι ένα πολιτικό όργανο, η ιδέα της πολυπολικότητας. Αλλά αυτή είναι μια λανθασμένη προσέγγιση στα BRICS. Tα BRICS δεν είναι απλά ένα πολιτικό όργανο, έχουν να κάνουν με τις μπίζνες σε εκείνα τα μέρη του κόσμου, τους στρατούς, το εμπόριο όπλων, κάθε είδους πράγματα. Δεν είναι πράγματα με τα οποία θα είμασταν χαρούμενοι εγώ και εσύ.

 

Η άνοδος της άκρας δεξιάς σε διάφορες περιοχές έχει πυροδοτήσει μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για τη χρήση του όρου “φασισμός”. Υπάρχουν θεωρητικοι που λένε ότι ο φασισμός ήταν κάτι που αναδύθηκε στην Ιταλία στο συγκεκριμένο συγκείμενο του 20ου αιώνα και δεν μπορεί να συγκριθεί με οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση ή καθεστώς. Άλλοι αναλυτές λένε ότι οι ομοιότητες είναι τέτοιες που είναι αδύνατο να περιγράψουμε το φαινόμενο με οποιοδήποτε άλλο όρο. Πώς τοποθετείστε σε αυτή τη συζήτηση; Πρέπει να τους αποκαλούμε φασίστες ή όχι; Ή μήπως δεν θα έπρεπε να ανησυχούμε σήμερα για τέτοιους όρους;

Οι συζητήσεις είναι σημαντικές. Το ζήτημα δεν είναι να κάνει ο καθένας μόνος του τη σωστή ανάλυση. Το ζήτημα είναι να συζητάμε ώστε να ξεκαθαρίζουμε πως κατανοούμε την τρέχουσα κατάσταση. Μήπως ο λόγος που ξανακοιτάμε τις δεκαετίες του ’30 και του ’40 ειναι επειδή θέλουμε να καταλάβουμε πως λειτουργεί ο αυταρχισμός εντός της δημοκρατίας; Γιατί, στο κάτω κάτω, ο Μουσολίνι και ο Χίτλερ ήρθαν στην εξουσία με δημοκρατικό τρόπο, μέσα από τις κάλπες. Και μετά επέκτειναν τον αυταρχικό ρόλο της πολιτικής στην κοινωνία.

Όμως το περιβάλλον που παρήγαγε τον Μουσολίνι και τον Χίτλερ, το φασισμό και το ναζισμό, ήταν πολύ διαφορετικό από το σημερινό. Τότε η βασική αποστολή ήταν, από την πλευρά των καπιταλιστών, των αστών, να πάρουν την εξουσία για να τσακίσουν το εργατικό κίνημα. Αυτό ήταν το κύριο καθήκον του κλασικού φασισμού και ναζισμού στις αρχές του 20ου αιώνα. Σήμερα το εργατικό κίνημα είναι πολύ πιο αδύναμο. Η αποστολή από την πλευρά της αστικής τάξης σήμερα δεν είναι “ε, φασίστα, ξαναέλα στην εξουσία και τσάκισε το εργατικό κίνημα”. Δεν έχουμε την ίδια κατάσταση. Είναι λάθος να επιχειρηματολογούμε βάσει αναλογίας, να λέμε ότι “οι σημερινοί ηγέτες λένε φοβερά πράγματα, θέλουν να κλείσουν φυλακή τους δημοσιογράφους, μοιάζει με τότε, άρα είναι το ίδιο”. Όχι, να δούμε τη σημερινή συγκυρία για αυτό που είναι.

Από την εποχή του νεοφιλελευθερισμού, η νεοφιλελεύθερη πολιτική παρήγαγε δυο αποτελέσματα. Το ένα είναι ότι υπονόμευσε τη δύναμη που είχαν οι εργάτες, οι αγρότες, κάθε είδους εργαζόμενοι στην κοινωνία να οργανώνονται. Δεν είναι μόνο ότι υπονομεύτηκε η διαπραγματευτική δύναμη των εργατών και των αγροτών. Υπονομεύτηκε η ίδια η δυνατότητα τους να οργανώνονται. Αυτό νομίζω είναι πολύ σημαντικό.

Οπότε έχουμε πιο αδύναμες οργανώσεις των αγροτών και των εργατών σήμερα. Αυτό δημιούργησε μια εύφλεκτη κατάσταση στην οποία η αστική τάξη πλούτιζε όλο και περισσότερο σε αυτη την περίοδο. Ο Τόμας Πίκετι προσφέρει αποδεικτικά στοιχεία για αυτό που ήδη ξέρουμε: υπάρχει απέραντη ανισότητα. Η αστική τάξη ανησυχεί για την ένταση της ανισότητας, για την πιθανότητα να υπάρξουν ταραχές. Είδαμε αναταραχές να ξεσπάνε, αναταραχές για το φαγητό, το Καρακάζο στη Βενεζουέλα. Ξεσπάνε ταραχές εναντίον των ελίτ.

Σε αυτό το σημείο βλέπουμε μια όξυνση της ακροδεξιάς στροφής στην ιδεολογία, οι ελίτ ξεκινάνε να στοχοποιούν συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού, τις φεμινίστριες, τις μειονότητες, και να ρίχνουν το φταίξιμο σε αυτές τις ομάδες. Να στοχοποιούν τους μετανάστες και τους πρόσφυγες. “Τη δουλειά σου την πήρε ένας μετανάστης”. Στην πραγματικότητα ήταν οι νεοφιλελεύθεροι που εισήγαγαν αυτές τις ιδέες στον πολιτικό διάλογο για να διατηρήσουν τον έλεγχο του συστήματος.

Όμως οι νεοφιλελεύθεροι εξαντλήσαν τον εαυτό τους. Όλοι ξέρουν ότι αυτοί ήταν υπεύθυνοι για την ανισότητα, για την απαξίωση. Και σε αυτό το σημείο, με την αριστερά να είναι εξαιρετικά αδύναμη, εμφανίζεται η δεξιά, η άκρα, αυταρχική δεξιά. Και οικειοποιείται τα κληροδοτήματα του νεοφιλελευθερισμού. Οι νεοφιλελεύθεροι έλεγαν “δεν πρέπει να επιτρέπουμε τόση πολλή μετανάστευση, θα καταστραφούν οι δουλειές μας”. Αυτά πήρε η δεξιά, τα ώθησε στα άκρα τους και τα μετέτρεψε σε κάτι πραγματικά κακόηθες. Και πήρε την εξουσία.

Αυτό που πιστεύω λοιπόν για την άνοδο αυτών των νεοαυταρχικών, των νεοφασιστών είναι ότι δεν είναι οι συμβατικοί φασίστες του 20ου αιώνα. Υπάρχει κάτι ριζικά διαφορετικό. Δεν έχουν ανάγκη να καταστρέψουν τους δημοκρατικούς θεσμούς, απλά τους αφαιρούν κάθε περιεχόμενο. Ακόμη έχουμε εκλογές, κοινοβούλια κλπ. Δεν χρειάζονται τη δικτατορία, γιατί έχουν αφαιρέση κάθε περιεχόμενο από τη δημοκρατία. Οπότε, με αυταρχικά και ιδεολογικά μέσα απομειώνουν τη δημοκρατία, απομειώνουν τον τύπο, απομειώνουν τη δυνατότητα των ανθρώπων να συζητάνε και έτσι παράγουν αυτή την πολύ δεξιά φαυλότητα.

Συνεπώς είναι διαφορετικά τα πράγματα από τις αρχές του 20ου αιώνα. Έχουμε πράγματα να μάθουμε από εκείνη την εποχή, ώστε να οξύνουμε την ανάλυση μας, αλλά πρέπει να διατηρούμε μια ανάλυση των συγκεκριμένων συνθηκών της περιόδου.

 

Ο φάκελος που δημοσίευσε η Τριηπειρωτική τον Ιούλη δείχνει ότι η αδήλωτη εργασία στην Ινδία φτάνει το 90% και η συμμετοχή στα συνδικάτα είναι πολύ χαμηλή. Εδώ στη Βραζιλία, τα συνδικάτα έχουν γίνει στόχος αρκετών επιθέσεων από τους τελευταίους δυο προέδρους. Υπάρχουν τρόποι να οργανώσουμε τις διεκδικήσεις του εργατικού κινήματος έξω από τα συνδικάτα; Υπάρχει εναλλακτική εκτός των επίσημων δομών οργάνωσης;

Ο σκοπός της οργάνωσης στα συνδικάτα ή της συγκρότησης συνδικάτων δεν είναι η ίδια η συγκρότηση του συνδικάτου. Το νόημα της όλης υπόθεσης είναι να χτίσουμε το ηθικό και τις δυνατότητες των εργατών και των αγροτών. Ο σκοπός δεν είναι να έχουμε απλά ένα συνδικάτο. Είναι το να έχουμε μια οργανωμένη εργατική τάξη και αγροτιά που να μπορεί να αμφισβητήσει πολιτικά την αστική τάξη. Αυτό είναι το νόημα. Απλά το να έχουμε συνδικάτα δεν αρκεί.

Κατανοούμε ότι τα συνδικάτα είναι πολύ σημαντικά, αλλά δεν είναι τα ίδια ο σκοπός. Τα συνδικάτα είναι απλώς μια μορφή ενίσχυσης της δύναμης της εργατικής τάξης. Τα συνδικάτα έχουν συνειδητοποιήσει ότι γίνεται όλο και πιο δύσκολο να οργανώσουν τους εργαζόμενους στον τόπο παραγωγής. Τα εργοστάσια έχουν μετατραπεί σε φυλακές. Η εργάσιμη μέρα είναι τόσο εντατικοποιημένη που ο χώρος δουλειάς θυμίζει στρατώνα. Δεν μπορείς να πας στην τουαλέτα, δεν μπορείς να σηκώσεις τα μάτια από τον πάγκο ή το γραφείο, δεν μπορείς να μιλήσεις στο διπλανό. Αν δούμε τα σημερινά εργοστάσια είναι πραγματικά ανηλεή εργαστήρια υπερπαραγωγικότητας. Εξαιτίας αυτών των δυσκολιών, τα συνδικάτα έχουν αρχίσει να σκέφτονται “ας οργανώσουμε τους εργάτες στο χώρο διαμονής”. Γιατί το ζητούμενο είναι να οργανώνεις τους εργαζόμενους. Αν οργανώσεις τους εργαζόμενους στο χώρο που ζουν, μπορούν στη συνέχεια να μεταφέρουν τον αγώνα στον τόπο δουλειάς. Επειδή τα συνδικάτα δεν μπορούσαν να οργανώνουν στην πύλη του εργοστασίου οδηγούνται στο να εφευρίσκουν ευφάνταστους τρόπους για να χτίσουν την ισχύ των εργαζόμενων. Και αυτό είναι αυτό που πρέπει να αναζητούμε: ευκαιρίες να ενδυναμώσουμε τους εργάτες και τους αγρότες.

Ο τόπος παραγωγής είναι φυσικά σημαντικός. Τα εργοστάσια και οι αγροτικές επιχειρήσεις είναι φυσικά σημαντικά. Αλλά μπορείς να τους οργανώσεις και αλλού, αν αποκτήσουν αυτοπεποίθηση σε άλλα μέρη, αν ενδυναμωθούν αλλού, θα μεταφέρουν αυτή την εμπειρία και απευθείας στο εργοστάσιο.

Τα συνδικάτα πειραματίζονται με νέες διαδικασίες. Για αυτό μας ενδιαφέρει να δούμε, τί κάνουν τα συνδικάτα και που το κάνουν;

 

Αυτό όμως που γίνεται συνεχώς όλο πιο ξεκάθαρο είναι η έννοια του υβριδικού πολέμου. Το γεγονός ότι διεξάγεται ένας υβριδικός πόλεμος στον πλανήτη. Οι άνθρωποι πρέπει να καταλάβουν ότι αυτός ο υβριδικός πόλεμος είναι μια μάχη ενάντια στη δημοκρατία.

Πριν μερικές βδομάδες ήμουν σε μια διαμαρτυρία για την αποφυλάκιση του Λούλα και μου ζήτησαν να μιλήσω. Είπα ότι η δημοκρατία είναι στη φυλακή. Ο Λούλα είναι άνθρωπος. Ο Λούλα ήταν επικεφαλής μιας κυβέρνησης όταν υπήρχε ένας συγκεκριμένος ταξικός συσχετισμός. Η ερώτηση δεν είναι αν γουστάρει κανείς το Λούλα ή δεν τον γουστάρει. Αυτή είναι γελοία ερώτηση. Το ουσιαστικό ζήτημα είναι ότι η επίθεση στο δικαίωμα του Λούλα να διεκδικήσει την προεδρία ήταν μια επίθεση στη δημοκρατία. Έτσι πρέπει να το δούμε και έτσι πρέπει να εξηγούμε στον κόσμο τί γίνεται σε όλο τον πλανήτη.

Οι δημοκρατικές διαδικασίες ουσιαστικά καταστρέφονται υπέρ μιας πολύ περιορισμένης μορφής διακυβέρνησης από τις ελίτ εναντίον του λαού. Αυτό είναι το βασικό ζήτημα.

Με θερμούς χαιρετισμούς, Βιτζαίη.

ΥΓ. Τα δελτία της Τριηπειρωτικής είναι πλέον διαθέσιμα στα Ελληνικά, Ταμίλ, Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Πορτογαλλικά, Ρωσικά και Ισπανικά. Αν θα θέλατε να κυκλοφορούν και σε κάποια άλλη γλώσσα μπορείτε να έρθετε σε επαφή με την Τριηπειρωτική.